 |
| pimeja soweli, tan Matteo Castelli |
tenpo suli pini la jan li jo e soweli tawa pi nena kute suli. jan ni li wile esun e soweli li tawa esun. jan ante li lukin e soweli li toki e ni:
– sina wile e mani seme tan soweli ni?
– kiwen mani tu tu.
– mute. mi pana ala e ni.
suno li tawa sewi. seli mute li lon. jan li kama tawa jan esun en soweli li anpa lon pimeja soweli. lete lili, a! ni li pona.
– sina pali e seme? ni li soweli mi!
– seme?
– ni li soweli mi kin. o pana e mani tawa mi!
 |
| sitelen lon ma, tan Bible Historiale, 1372 |
kulupu lipu Pipija. lipu pi jan Jowane
(tenpo ni la) jan sona pi lawa sewi en jan Palisi li tawa e meli unpa tawa jan Jesu li toki e ni: "sina li pana e sona. mi lukin e ni: meli ni li unpa e mije. taso mije ni li mije ona ala. ni li ike. jan Mose li pana e lawa tawa mi li lawa e ni: 'o moli e meli sama ni kepeken kiwen'. sina toki e seme?". ona li toki sama ni tan ni: jan Jesu li toki utala tawa lawa pi jan Mose la jan ken tawa jan lawa li toki e ni: jan Jesu li toki e ike tawa lawa.
 |
| lete li kama, tan Kószó József |
lete li kama
kasi suli li weka e lipu
telo li anpa tan sewi
mi pini e lupa tomo
kalama ala
lipu toki li lape
lon supa
tenpo li kama la
jan li tawa weka tan ma
tawa mun lili loje
tenpo lili la
mi tawa mun lili
kepeken ala wawa
 |
| jan utala li tawa weka |
jan olin o
sina wile awen ala awen
sina awen ala awen tan ni:
lawa li wile e ni: mi tawa weka mute
sina awen ala awen
sina awen ala awen
mi tawa tomo la mi wile awen
jan olin ante li kama la
kama la
o toki e ni: mi ken ala.
jan olin ante li kama la
kama la
jan olin o
sina awen ala awen tawa mi
jan olin mi o
jan li toki e ni: mute lili pi mi mute li kama moli
jan olin mi o
mi toki e nimi ni: "mi tawa", la mi pilin ike mute
 |
| akesi poki li pini e utala, tan R.Heighway |
akesi poki li tawa pi wawa ala.
taso soweli pi nena kute suli li tawa wawa.
akesi en soweli li utala toki.
"mi tawa wawa!"
"ni li lon ala! sina toki sama jan lawa li kon taso."
"a! mi en sina li utala sijelo kepeken noka tu tu. jan wawa li kama. jan suli pi sewi pi nena ma."
akesi li tawa lili. soweli li tawa wawa mute. soweli li kama nanpa wan. taso soweli en akesi li pini ala e utala sijelo.
soweli li pilin e ni: "mi li nanpa wan li ken lape li pilin e wile lape suli". soweli li lape.
taso akesi li awen tawa.
akesi poki li tawa li tawa lon monsi soweli li tawa lon poka soweli li tawa lon sinpin soweli. akesi li kama nanpa wan!
utala sijelo li pini.
soweli pi nena kute suli li pilin sama ni: ona li kepeken ala e lawa ona li lili tawa jan pona ona.
jan ali li toki e pona tawa akesi poki tan pali ona.
pali li wawa lili. taso pali li awen.
 |
| akesi Kekon |
jan lili mi li lon ma tomo ante. ona li toki e ni:
"mi wile e mani. tan ni la mi wile e ni: jan ante li awen poka mi lon tomo mi li pana e mani tawa mi.
meli en mije li wile awen lon tomo mi. ona li toki e ni:
– taso mi jo e soweli pona tu.
– pona. soweli pona li pona tawa mi.
– taso mi jo e akesi Kekon...
– pona.
– taso mi jo e akesi linja... tu...
– a!"
 |
| utala, tan ma tomo Pylos |
tenpo suli pini la jan Palato li lon ma tomo Asina. ona li sitelen e toki ni:
jan Solon li sona mute. ona li toki tawa jan Kita. toki suli ni li nasa mute. jan Kita li mama mama pi jan Kita sin li toki e toki ni tawa ona. ona li toki e ni:
jan Solon li tawa ma Akito. ona li wile sona e ni: tenpo suli pini la seme li kama? jan Elena ante li sona ala e ni. tan ni la jan Solon li toki tawa jan pi sona sewi pi Akito. jan sona li toki e ni:
"jan Solon o! sina Elena li sama jan lili. sina sona ala e tenpo suli pini.
tenpo suli mute pini la ma Asina li suli. jan Asina li pona li sona. lawa ona li pona. pali ona li suli. ona li utala pona.
 |
| toki musi, tan Codex Borbonicus |
toki musi tan lipu toki "Cantares Mexicanos"
tenpo wan taso la mi ali kama lon ma,
lawa pi jan Sisimeka o.
o pilin pona, o lon pona e kasi kule.
tenpo lili taso la mi lon ma.
ni li lon: mi tawa. ni li lon.
mi tawa weka. ni li lon kin.
ni li lon: mi tawa weka tan kasi kule en tan toki musi
en ma… ni li lon: mi tawa. ni li lon kin.
mi tawa ma seme? mi tawa weka tawa ma seme?
ma ni la mi moli
anu mi lon sin?
jan ala li kama moli lon ma seme? ma ni li lon ala lon?
lawa pi jan Sisimeka o,
mi tawa tomo pi jan lawa pi jan moli,
tawa tomo pi jan sewi,
tawa lawa pi pimeja en wawa suno.
mi tawa ma ni:
mama mama mi li tawa ma ni.
mi kama anpa tawa lupa suli.
jan ala li awen lon ma.
 |
| oko, tan Luz Rivera |
tenpo mun kama la mi wile jo e lipu sin pi ken lawa pi tomo tawa mi.
mi pilin ike tan ni: lukin mi li kama ike.
mi lukin e lipu toki kepeken ilo oko.
tenpo suno ni la mi tawa jan pi sona oko.
jan li kama sona e ni: mi lukin seme.
mi ken lukin pona e ijo weka.
mi ken ala lukin pona e ijo lili.
jan pi sona oko li pana e telo lon oko mi.
insa pi oko mi li suli.
jan li lukin e oko mi.
jan li lukin insa pi lawa mi kepeken ilo suno.
oko mi li lupa lon lawa mi.
jan li toki e ni: oko mi li pona.
mi ken kin lukin e meli pi pona lukin.
 |
| nena seli, tan Boaworm |
jan Kanso
ma Isilan la nena seli li kama open li pana kiwen lili mute. ona li tawa sewi li jaki e kon. kon jaki li tawa ma Elopa. kon jaki li ken pakala e tomo tawa kon. tan ni la tomo tawa kon li awen lon ma. jan mute li wile kepeken e tomo tawa kon li ken ala. ona li kepeken e poki tawa ona sama supa monsi li awen.
mi pilin e ni: jan ni o kepeken pona e tenpo ona, o kama sona e toki pona.
mu.
akidave
tenpo pini la nena li anpa e telo kiwen lete. nena seli li seli e telo lete. telo mute li tawa anpa tan nena seli. telo wawa li pakala e nasin e tomo. jan lawa li weka e jan mute tan tomo ona. jan sona li toki ni: mun tu tu la nena wawa li ken pana e seli.
 |
| pipi pali suli, tan S.Münster |
toki pi tenpo pini, tan jan Eloto
jan Inta ante li poka ma tomo Kapasilo li poka ma Paki. ma ona li tawa lete tan ma pi jan Inta ali ante. ona li jan utala pona. ona li kama jo kiwen jelo suno kepeken nasin ni: ma pi ko pi kiwen lili li poka ma ona. pipi pali li lon ma ni. pipi ni li suli sama soweli pona. (jan lawa pi ma Pesija li awen jo e pipi ni. jan li alasa li kama jo e ona lon ma ni). pipi pali suli li pali e tomo kepeken nasin sama pipi pali ante. ona li pali e lupa lon insa ma. tan ni la ona li sewi e ko kiwen tawa ma. taso kiwen suno lili li lon ko kiwen ni. pipi li pali e tomo la ona li kama e ni: ko pi kiwen suno li lon ma.
 |
| meli li lape, tan A.Watteau |
meli pona o a!
sina lape lon poka mi.
linja jelo sina li lon luka mi.
mi pilin e sijelo sina.
mi pilin e seli sina.
mi lukin e oko laso sina.
mi lukin e insa sina.
ike! ike!
suno li kama.
sina wile tawa.
meli mi o, mi olin e sina!
sina pona mute!
meli mi o tawa pona.
o tawa pona.
 |
| soweli li tawa sewi tan lupa, tan elPadawan |
tenpo suno pini la soweli li lape lon anpa ma.
tenpo suno sin la soweli li tawa sewi tan lupa ona.
ona li lukin e suno.
ona li lukin e sitelen pimeja ona lon ma.
ona li tawa anpa ma.
soweli li lape sin.
jan mute li pilin ike.
tenpo mun wan sin la tenpo lete li lon.
 |
| jan li pana e jan lili |
toki pi tenpo pini tan jan Eloto
tenpo suli pini la jan Akito ali li pilin e ni: tenpo open la jan sewi li pali e jan Akito. jan pi ma ante li lon ala kin. tenpo ni pini la jan sewi li pali e jan ante. tan ni la jan Akito li jan nanpa wan.
taso jan Samesi li kama jan lawa pi ma Akito. ona li wile sona e ni: jan pi ma seme li jan nanpa wan kin? jan li sona e ni tan seme? ona li toki tawa jan sona mute. taso jan ala li sona e ni. tan ni la ona li toki e wile ona ni: "jan lili sin li ken toki ala. o kama jo e jan lili sin tu. o weka e ona tan mama ona. o pana e ona tawa jan pi lawa soweli mute. mi wile e ni: jan ala li toki e nimi lon poka jan lili ni. o anpa e jan lili ni li lon insa pi tomo lili. jan lawa soweli li pana e telo mama soweli tan soweli ona tawa jan lili li tawa weka".
jan Kikamesi li jan lawa pi ma tomo Uluku. jan Enkitu li kama tan ma nena. jan Enkitu li jan pona tawa jan Kikamesi. ona li jan sama. ona li wawa mute.
jan Enkitu li toki ala. ona li pilin ike li pana e telo oko. jan Kikamesi li lukin e ona li toki e ni: "jan sama o, sina pilin ike tan seme?". jan Enkitu li open e uta ona li toki e ni: "luka mi li kama wawa ala. wawa mi li kama lili". jan Kikamesi li toki tawa ona li toki e ni: "o tawa! mi tu o tawa nena pi kasi suli. nena ni li weka tan ni. ona li lon tawa nasin pi anpa suno. kasi suli mute li lon ma ni. palisa pi kasi ni li sewi li kiwen. kasi suli sama li lon ala ma mi. taso jan Kuwawa li lon nena pi kasi suli. jan li kama tawa kasi suli ni li wile pakala e ona li wile kama jo e ona la jan Kuwawa li utala e ona li moli e ona. jan Kuwawa li ike li wawa mute. mi wile e ni: jan ike li lon ala ma. o tawa sewi nena! sina en mi li utala e ona, li anpa e ona, li moli e ona!".
 |
| "ona li meli anu mije?" |
mama en jan lili ona li lon telo suli.
jan lili li tawa mama li toki e ni:
– ike a! mama o! jan lili li pakala e ijo musi mi!
mama li toki e ni:
– ona li meli anu mije?
jan lili li toki e ni:
– mi sona ala tan ni: ona li len ala.
 |
| kala ma li kalama, tan jan Mika |
jan li wile pali.
taso ona ken ala pali tan ni: kala ma mute li kalama.
jan li toki e ni: "kalama o lon ala!".
tan ni la kala ma li lon ala.
 |
| jan Oliki en soweli tawa, tan V.M.Vasnetsov |
jan lawa ma Oliki li kama tawa utala li tawa kepeken soweli tawa. ona li kama tawa jan pi sona mute li toki e ni: "jan sona o toki e ni tawa mi: tenpo kama la mi pilin pona ala pona? mi kama moli tan seme?"
jan sona li toki e ni: "jan lawa o! sina kama suli li wawa. sina anpa e jan ike sina ali. sina lawa e ma e telo. jan ala li ken anpa e sina. taso sina kama moli tan soweli tawa sina ni".
 |
| len loje, tan Ssolbergj |
o kama! jan pali o kama!
o utala lon nasin sin!
mi pilin sama nena seli
tan ni: jan mani li lon kin.
mi o utala e nasin mani
o sin e jan, o sin e ma.
jan pali kin li kama suli.
ona li jo e pan e ma.
 |
| pipi musi en pipi pali, tan A.Rackham |
pipi musi en pipi pali li lon ma sama.
tenpo seli ali la pipi pali li pali mute li pali e tomo.
ona li pali mute li kama jo e moku.
tenpo sama la pipi musi li musi li kalama musi.
tenpo lete li kama.
pipi musi li jo ala e tomo anu moku.
ona li tawa sinpin tomo pi pipi pali li toki e ni:
"mi wile moku. o pana e moku tawa mi.
mi pilin lete. o open e lupa.
mi wile awen lon tomo sina".
taso pipi pali li toki e ni:
"tenpo seli ali la sina kalama musi.
tenpo ni la o tawa musi!"
ma tomo Uluku li lon. sinpin pi ma tomo Uluku li sewi li suli. sinpin ni li kiwen. tomo Enana li tomo pi jan sewi meli Inana. sinpin pi tomo Enana li kiwen. sinpin ni li walo sama suno. o tawa tomo pi jan sewi Inana! o lukin! jan ante li pali ala e tomo sama. jan lawa ante li pali ala e tomo sama. jan seme li kama pali e ijo ali ni? jan Kikamesi li jan lawa pi ma tomo Uluku. ona li kama pali e tomo sewi ni e sinpin ni. ona li suli. jan Kikamesi li utala sama soweli wawa. ona li pakala e sinpin kiwen. ona li lawa e kulupu pi jan utala ona. ona li jan lawa. jan seme li ken sama e ona? jan seme ken toki e ni: "mi jan lawa"?
 |
| soweli en kili, tan A.Rackham |
soweli loje pimeja li lukin e kili lili mute.
kili li pimeja li pona lukin.
soweli li wile moku e ona.
taso kili li lon palisa sewi.
tan ni la soweli li tawa sewi wawa.
tenpo mute la ona li tawa sewi wawa.
taso ona li ken ala kama jo e kili.
ona li tawa weka li toki e ni:
"kili ni li suwi ala. ona li ike moku".
 |
| kala suli en kala lili, tan jan Mika |
kala suli li wile moku e kala lili mute. kala lili li tawa wawa tan kala suli. taso kala suli li kama jo e kala lili ali li moku e ona. ni li nasin mani.
kala lili mute li wan li utala e kala suli. kala suli li tawa wawa tan kala lili mute. kala lili ali li ken jo e lon pi utala ala. ni li nasin kulupu.
nasin mani li ike!
 |
| sike wan, tan Xander |
 |
| tomo palisa pi ma tomo Pape, tan Abel Grimmer |
jan ali li kepeken e toki sama. jan li kama tan nasin pi kama suno li kama tawa ma Sinale li awen lon ni. jan li toki e ni: "o kama! mi mute o pali e kiwen. o seli e ona." jan mute li toki e ni: "o kama! mi mute o pali e tomo mute e tomo palisa suli. sewi pi tomo palisa li lon sewi kon. nimi pi mi mute o kama suli! mi wile ala e ni: mi mute li lon ma ante mute." jan sewi Jawe li kama anpa li lukin e ma tomo e tomo palisa. jan sewi Jawe li toki e ni: "jan li lon ma wan li kepeken e toki sama li pali e tomo palisa. tenpo ni la ona li ken pali e ijo ike mute. mi wile tawa anpa li wile pakala e toki pi jan mute ni. mi wile e ni: jan li sona ala e toki pi jan ante." jan sewi Jawe li kama e ni: jan li lon ma mute li ken ala pali e tomo. nimi pi ma tomo ni li Pape tan ni: jan sewi Jawe li pakala e toki pi jan ali. jan sewi Jawe li tawa e jan tawa ma mute tan ma tomo Pape.
